Ηλεκτρικό Ποδήλατο – Όλα όσα χρειάζεται αρχικά να μάθεις

 Στο συγκεκριμένο άρθρο, θα γίνει μια προσπάθεια να κωδικοποιηθούν τα βασικά γνωρίσματα των ηλεκτρικών ποδηλάτων.

 Κατ’ αρχάς όταν χρησιμοποιούμε τον όρο «ηλεκτρικό ποδήλατο», πρέπει να γίνει σαφές ότι αναφερόμαστε σε ποδήλατο. Πρόκειται για ποδήλατο που διαθέτει κινητήρα, ο οποίος κινείται με ηλεκτρική ενέργεια και χρησιμοποιείται για να υποβοηθά την κίνηση του αναβάτη. Άρα είναι ποδήλατο και όχι μηχανάκι.

 Τα ηλεκτρικά ποδήλατα διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες ως προς την διάθεσή τους στην αγορά:

Α) Εργοστασιακά ηλεκτρικά ποδήλατα.   Είναι αυτά που προμηθευόμαστε απευθείας από τα καταστήματα και δεν απαιτούν καμία επιπλέον ενέργεια από εμάς. Τα καλύτερα και ακριβότερα από αυτά, συνήθως έχουν μελετηθεί ως προς τον σκελετό του ποδηλάτου αλλά και ένα σύνολο χαρακτηριστικών που τα καθιστούν αισθητικά και λειτουργικά – π.χ. μπαταρία ενσωματωμένη στον σκελετό- ολοκληρωμένα. Τα πιο οικονομικά δεν έχουν τέτοια πρόβλεψη αλλά είναι πιο προσιτά στην τσέπη μας.

Β) Συνήθη ποδήλατα που μετατρέπουμε σε ηλεκτρικά.  Αυτή είναι η κατηγορία με την οποία θα ασχοληθούμε αναλυτικότερα στο συγκεκριμένο κείμενο. Πρόκειται για ποδήλατα τα οποία μετατρέπονται με έτοιμα κιτ σε ηλεκτρικά. Έτσι καθίσταται η ηλεκτροκίνηση πιο προσιτή, επειδή αφενός μεν μπορεί να διαθέτουμε ήδη ποδήλατο κι αφετέρου η αγορά των κιτ πλέον έχει ωριμάσει ως προς τις τιμές και την ποιότητα, ώστε να είναι ιδιαιτέρως ανταγωνιστικά. Η καταλληλότητα ή μη ενός ποδηλάτου για μια τέτοια μετατροπή, αποτελεί ένα πιο πολύπλευρο ζήτημα το οποίο προτείνεται να ελεγχθεί από τον αρμόδιο επαγγελματία.

 Ως προς τον τρόπο λειτουργίας και μετάδοσης κίνησης, διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες και κάποιες υποκατηγορίες:

1)                   Με κινητήρα τροχού.  Αυτή η κατηγορία αποτελεί μέχρι τώρα το μεγαλύτερο σύνολο των κιτ της αγοράς, επειδή κυρίως είναι τα πιο οικονομικά. Αποτελούνται από έναν κινητήρα στον εμπρόσθιο ή οπίσθιο τροχό, μια μπαταρία, έναν ελεγκτή, έναν αισθητήρα στροφών κι ένα πάνελ στο τιμόνι, ενίοτε και χειρόγκαζο. Ο τρόπος λειτουργίας είναι σχετικά απλός: Ο αισθητήρας στροφών αντιλαμβάνεται τον αριθμό των στροφών της πεταλιέρας (της ταχύτητας δηλαδή με την οποία περιστρέφονται οι βραχίονες των πεταλιών) και περιστρέφει ανάλογα τον κινητήρα. Προφανώς, όσο περισσότερο «στροφάρουμε», τόσο ταχύτερα θα κινείται και το μοτέρ. Το μειονέκτημα εδώ – ή και πλεονέκτημα για κάποιους αφού το καθιστά πολύ ξεκούραστο- είναι ότι κινητήρας δεν «γνωρίζει» πόση προσπάθεια καταβάλουμε αλλά μόνο τις περιστροφές των ποδιών μας. Έτσι π.χ. θα μπορούσαμε να περιστρέφουμε τα πετάλια «στον αέρα» χωρίς καν αλυσίδα και το μοτέρ να λειτουργεί. Μπορούμε δηλαδή να επιλέξουμε μια πολύ ελαφριά σχέση στο ποδήλατο μας και να κινούμαστε αρκετά γρήγορα ενώ τα πόδια μας απλώς περιστρέφονται βρίσκοντας πολύ μικρή αντίσταση. Φυσικά αν θέλουμε να γυμναστούμε και να νιώθουμε ότι κάνουμε και ποδήλατο, επιλέγουμε μια πιο βαριά σχέση και αναγκαζόμαστε να καταβάλουμε μεγαλύτερη προσπάθεια για τις ίδιες στροφές της πεταλιέρας.

  Ως προς τα είδη των κινητήρων, διακρίνονται σε brushed, brushless, geared και gearless.

-                      Brushed και brushless σημαίνει κινητήρας με ή χωρίς ψήκτρες αντίστοιχα. Οι πρώτοι θεωρούνται πιο παλιάς τεχνολογίας λόγω μικρότερης αυτονομίας και διάρκειας ζωής κι έχουν πλέον εκλείψει.

-                      Geared και gearless σημαίνει με γρανάζια ή χωρίς. Εδώ εννοούμε γρανάζωμα που βρίσκεται εσωτερικά στο μοτέρ και λειτουργεί ως μειωτήρας στροφών. Τα geared μοτέρ επιτυγχάνουν μέσω εσωτερικών γραναζιών μία σχέση απομείωσης από 5:1 ως 4:1 συνήθως. Δηλαδή για 5 περιστροφές του κινητήρα (στην 1^η περίπτωση), έχουμε μια περιστροφή του τροχού κ.ο.κ. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα πολύστροφους κινητήρες που εγγυώνται μεγαλύτερη ροπή στον τροχό (ενδείκνυνται για ανηφόρες) και πιο ομαλή κίνηση. Αντιθέτως, τα gearless μοτέρ, έχουν πιο «εκρηκτική» αίσθηση και συναντώνται κυρίως σε συνθέσεις με πολλά watts. Εξωτερικά διακρίνονται από το μέγεθος. Τα geared έχουν πολύ μικρότερους κινητήρες από τους αντίστοιχους gearless.

 Γενικότερα τα κιτ κέντρου τροχού, προτείνονται για τους περισσότερους αρχάριους που αναζητούν μια αξιόπιστη και ξεκούραστη λύση για να βάλουν το ποδήλατο σε συνδυασμό με την ηλεκτροκίνηση στην ζωή τους. Ενδεικτικό κόστος 450 ευρώ και άνω, μαζί με την μπαταρία.

2)                  Με κινητήρα μεσαίας τριβής.  Με τέτοια μοτέρ εξοπλίζονται ως επί το πλείστον τα ακριβότερα εργοστασιακά ποδήλατα. Αποτελούνται από τα ίδια μέρη, όπως όλα τα ηλεκτρικά ποδήλατα, με την διαφορά ότι ο κινητήρας τοποθετείται κάτω από την μεσαία τριβή και μεταδίδει την κίνηση στον πίσω τροχό μέσω της αλυσίδας. Το βασικό πλεονέκτημα που έχουν αυτά τα κιτ, είναι ότι –εφόσον εμπεριέχεται ο σχετικός αισθητήρας- ο κινητήρας περιστρέφεται περισσότερο, όσο μεγαλύτερη είναι η δύναμη που ασκούμε στα πετάλια και όχι ο αριθμός των στροφών στην πεταλιέρα. Το αποτέλεσμα είναι πολύ πιο ομαλή αίσθηση από τα μοτέρ τροχού και μεγαλύτερη ροπή στις ανηφόρες. Επιπλέον το ποδήλατο είναι πιο καλά ζυγισμένο αφού το κέντρο βάρους είναι κοντά στο κέντρο του ποδηλάτου. Βασικό μειονέκτημα είναι η αυστηρή απαίτηση καλά ρυθμισμένου ποδηλάτου αλλά και ποιοτικής αλυσίδας, αφού το σύστημα μετάδοσης υφίσταται σοβαρή καταπόνηση και πρέπει να λειτουργεί τέλεια.

  Προτείνονται ιδιαίτερα για χρήση βουνού, λόγω αυξημένης ροπής αλλά και κέντρου βάρους. Ενδεικτικό κόστος 650 ευρώ και άνω, μαζί με την μπαταρία.

 Μπαταρίες Οι μπαταρίες ηλεκτρικών ποδηλάτων, είναι ζήτημα κεφαλαιώδους σημασίας, αφού προσδιορίζουν την αυτονομία, την διάρκεια ζωής αλλά και την απόδοση του κιτ.

 Πλέον οι μπαταρίες μολύβδου έχουν πρακτικά καταργηθεί και συναντούμε αποκλειστικά μπαταρίες λιθίου.

 Η χωρητικότητά τους συνήθως μετράται σε βατώρες Wh ή σε βολτ και αμπερώρια, που συνδυάζονται ως εξής, μέσω ενός απλού κανόνα του ηλεκτρισμού:  V (βολτ) x Ah (αμπερώρια) =  Wh (βατώρες). Δηλαδή μια μπαταρία 36V και 10,4Ah αποδίδει 36x10,4= 374,4 Wh.  Προφανώς η τιμή διαφοροποιείται ανάλογα με την χωρητικότητα και την ποιότητα της μπαταρίας.

 Έχει τεράστια σημασία να επιλέγουμε καλές μπαταρίες, επώνυμων κατασκευαστών καθώς μας εξασφαλίζουν καλύτερες επιδόσεις και μεγαλύτερη αντοχή στον χρόνο.  Το κόστος μιας καλής μπαταρίας 36V ξεκινά από 300 ευρώ περίπου.

 Επισημάνσεις:

  -   Η ευρωπαική νομοθεσία επιβάλλει για την χρήση ηλεκτρικών ποδηλάτων όριο ταχύτητας με υποβοήθηση του κινητήρα τα 25km/h, κινητήρα ισχύος 250w και απουσία χειρόγκαζου. Εντούτοις πολλά κιτ που κυκλοφορούν στο εμπόριο, είναι πολύ μεγαλύτερης ισχύος άρα η χρήση τους επιτρέπεται μόνο εκτός δρόμου.

  -   Στα ποδήλατα με κινητήρα στον τροχό, η επιλογή εμπρόσθιου ή οπίσθιου τροχού, καθώς και η θέση της μπαταρίας, διαφοροποιεί συνολικά την συμπεριφορά του ποδηλάτου.

-  Η επιλογή του κατάλληλου κιτ (κινητήρας σε συνδυασμό με την κατάλληλη μπαταρία), ανάλογα με τις απαιτήσεις μας, το είδος του ποδηλάτου αλλά και τον προυπολογισμό μας καθώς και η σωστή τοποθέτηση αυτού, είναι πολυπαραμετρικό πρόβλημα για το οποίο προτείνεται να απευθυνόμαστε σε εξειδικευμένο επαγγελματία.

-  Η ερώτηση «πόσα χιλιόμετρα βγάζει αυτό το ποδήλατο με μια φόρτιση;» δεν έχει καμία σοβαρή απάντηση. Η αυτονομία ενός συγκεκριμένου ηλεκτρικού ποδηλάτου εξαρτάται από το βάρος του αναβάτη, τις κλίσεις των διαδρομών του, την ένταση με την οποία κάνει πετάλι, το πρόγραμμα υποβοήθησης που έχει επιλέξει, την πίεση των ελαστικών, την αντίσταση του αέρα κ.α. Είναι σαφές ότι δεν υπάρχει μονοσήμαντη απάντηση σε αυτό αφού οι συνθήκες διαφοροποιούνται διαρκώς.

 Το παρόν κείμενο δεν φιλοδοξεί να γίνει το ευαγγέλιο του ηλεκτρικού ποδηλάτου. Είναι μόνο μια προσπάθεια επιγραμματικής αναφοράς βασικών όρων που αφορούν στα ηλεκτρικά ποδήλατα, ώστε να μην φαντάζουν «κινέζικα».